Serbest dalış, diğer spor dallarında olduğu gibi, kendi lingo'suna ve sporcular tarafında türetilmiş bir dile sahiptir. Serbest dalışa yeni başlayanlar veya serbest dalış hakkında bişeyler okurken ne anlama geldiğini merak ediyorsanız en çok kullanılan terimlerin bir özetini burada bulabilirsiniz.
Genel terimler
Buddy – Dalışınız veya nefes tutmanız sırasında güvenliğinizle ilgilenen dalış, eğitim ortağınız veya güvenlik desteğiniz.
Kişisel En İyi (PB) – Bir dalgıç tarafından elde edilen en derin derinlik, en uzun mesafe veya en uzun süre.
Serbest düşüş (FreeFall) – Dalgıcın fiziksel çaba harcamadan batmak için dalışta yeterli negatif kaldırma kuvvetine ulaştığı an ve serbest düşüşle yapılan dalış.
Dekompresyon Hastalığı (DCS) – Kandaki nitrojen doygunluğun artması nedeniye dalış sonrası oluşan basınç farkından kaynaklanarak çok hızlı şekilde oluşan hava kabarcıkları sebebiyle oluşan bir derin dalış hastalığı.
Sıkışma ( Squeeze ) – Hava boşlukları derinlikte başarılı bir şekilde eşitlenmediğinde kulakları, sinüsleri, maskeyi veya akciğerleri etkileyen bir barotravma.
Narked – Nitrojen narkozunun etkilerini hissetmek.
Oksijen destekli statik – Solunum hazırlığının tamamen saf oksijen üzerinde yapıldığı statik bir nefes tutma. Saf oksijenin derinlikte toksik olması nedeniyle, bu sadece yüzeyde kullanılır.
Buz altında serbest dalış - Dalgıçların buzun altında veya buz deliklerini birbirine bağlayan bir hat boyunca dalış yaptığı serbest dalışın eğlence şeklidir.
Skandalopetra dalışı - Antik Yunan sünger dalış tekniklerine dayanan bir Sınırsız serbest dalış şekli. Dalgıç, içinden bir delik açılmış ve bir ip bağlanmış büyük bir taş (skandalopetra) tutarak aşağı iner. Dalgıç derine indiğinde bileklerini ipin etrafına sarar ve sertçe çeker. Bu, yüzeydeki insanlara dalgıcı yüzeye çekme ipucunu verir.
Serbest dalış disiplinleri
Statik (STA) – Su yüzeyinde hareketsiz ve yüzüstü yatarken nefesini mümkün olduğunca uzun süre tutmak.
Dinamik (DYN)– Genellikle yüzme havuzunda yapılan, çift veya tek (monofin) plate su altında yatay olarak yüzme/dalış mesafesi.
Dinamik Paletsiz (DNF) – Genellikle yüzme havuzunda, paletsiz, su altında yatay olarak yüzme mesafesi.
Sabit Ağırlıklı (CWT) – Çift kanatlı veya tek mono palet ile, iniş ve çıkış için aynı ağırlığın kullanıldığı derinlik serbest dalış disiplini.
Sabit Paletsiz (CNF) – Dalışta iniş ve çıkışın sabit ağırlık kullanılan ve paletler kullanılmadan yapılan derinlik serbest dalış disiplini.
Serbest İniş (FIM) – Paletler kullanılmadan bir dalış hattını aşağı ve yukarı çekerek, iniş ve çıkış için sabit ağırlık kullanılarak yapılan serbest dalış disiplini.
Değişken Ağırlık (VWT) – Ağırlık kullanarak derinliğe serbest dalış yapılan, dibe vardıktan sonra ağırlığı aşağıda bırakıp, sadece palteleri ve/veya kolları kullanarak bir dalış hattını çekerek yüzeye çıkış yapılan serbest dalış türü.
Limitsiz (NLT) – Ağırlık kullanarak derinliğe iniş ve ardından yüzeye geri dönmek için bir kaldırma balonu veya başka bir yüzdürme cihazı kullanarak yapılan serbest dalış türü.
Akciğer ölçümleri
Toplam Akciğer Kapasitesi (TLC) – Maksimum bir nefes aldıktan sonra akciğerlerimizdeki toplam hava miktarı.
Hayati Kapasite (VC) – Akciğerlerde tam nefes alma ve maksimum verme arasında değişen hava hacmidir.
Resüdüel Hacim (RV) – Tam bir nefes verdikten sonra akciğerlerimizde kalan hava miktarı.
Tidal Hacim (TV) – Dinlenirken ve rahat bir pozisyonda solunan ve verilen hava miktarı.
İnspiratuar Rezerv Hacmi (IRV) – Pasif bir nefes aldıktan sonra sonra (tidal hacmin üstüne) solunabilen ilave hava miktarı.
Ekspiratuar Rezerv Hacmi (ERV) – Pasif bir nefes verdikten sonra verilebilen ilave hava miktarı (tidal hacmin altında).
Fonksiyonel Rezidüel Kapasite (FRC) – Pasif bir nefes verme sonrasında akciğerlerde kalan hava miktarı (ERV + RV = FRC).
Paketleme (Packing)– Serbest dalıcının normalde akciğerlerin alabileceğinden daha fazla hava girmesini sağlayan bir teknik.
Aşırı Paketleme (Over Packing) – Bir serbest dalıcı ciğerlerine çok fazla hava doldurdurması. Riskeri ise beyni besleyen kan damarlarının aşırı sıkışmasına ve serbest dalıcının bayılmasına bile neden olabilen bir basınç birikmesine neden olabilir.
Ters Paketleme (Revers Packing)– Serbest dalıcının ciğerlerinden mümkün olduğunca fazla havayı çıkartarak, diyafram esnekliğini artırmak ve derin dalışların neden olduğu akciğer hacmindeki azalmayı simüle etmek için negatif basınç oluşturduğu bir teknik.
Oksijen ve karbondioksit ile ilgili terimler
Hipoksi - Kandaki oksijen seviyesinin normalden düşük olması.
Hipoksik Uyum – Düşük oksijen seviyelerinin neden olduğu motor kontrol kaybı.
Hiperkapni - Kandaki normalden daha yüksek karbondioksit seviyesi.
Hipokapni - Kandaki normal karbondioksit seviyesinden daha düşük bir seviye.
Kararma, Bayılma - Kandaki aşırı düşük oksijen seviyelerinin bir sonucu olarak bilinç kaybı.
Siyanoz- Vücudun, en yaygın olarak dudaklarda, kandaki düşük oksijen seviyelerini gösteren mavilik veya beyazlık.
Sığ Su Bayılması (SWB) – Serbest dalıştan çıkışın son kısmı sırasında (genellikle son on metre içinde) bilinç kaybı. Genellikle kandaki oksijen seviyelerinin belirli bir seviyenin altına inmesi ve bunun hızlı bir şekilde aniden gerçekleşmesinden kaynaklanır.
Derin Su Bayılması – Bir serbest dalgıcın derinlerde bir baygınlık geçirdiği ender rastlanan bir bayılma durumu.
Samba – Bazen bu ismin dansına benzediği için geçmişte Hipoksik Uyumu tanımlamak için kullanılan bir serbest dalış terimi. Daha çok zıpkınla dalış yapanların kullanıldığı aslında daha doğru bir terim olan serbest dalışta motor fonksiyon kontrol kaybını ifade eden bir jargon.
Yarışmalarda Kullanılan İlave Terimler
Resmi Üst (Official Top) – Serbest dalıcının bir yarışma performansına başlamak için ihtiyaç duyduğu resmi başlangıç zamanı.
Beyaz / Sarı / Kırmızı Kart – Bir yarışma performansının ardından hakemler tarafından gösterilen ve dalışla ilgili değerlendirmelerini gösteren bir kart. Beyaz, cezasız iyi bir performans, sarı cezalı iyi bir performans ve kırmızı ise diskalifiyeler içindir.
Yüzey Protokolü – Serbest dalıcıların herhangi bir yarışmada, dinamik veya statik performans sonrasında gerçekleştirmeleri gereken bir dizi eylem. Dalgıç, tüm yüz ekipmanını çıkarmalı, OK işareti vermeli ve hava yollarının açığa çıkmasından sonraki 15 saniye içinde İngilizce "I'm good/OK" demelidir. Bunun yapılmaması diskalifiye ile sonuçlanır.
Açıklanan Performans – Serbest dalıcının hedeflenen performansının resmi duyurusu.
Gerçekleşen Performans – Serbest dalıcının gerçekleşen resmi performansı.
Etiket (Tag)– Derinlik disiplinleri sırasında serbest dalıcıların ulaşması, tutması ve yüzeye getirmesi gereken bir etiket/işaret.