Okla, Mızrakla veya şimdikine benzer zıpkınla balık avlamak, binlerce yıl öncesine, yiyecek arayan insanın sualtındaki canlıları ve balıkları nasıl görebileceğini keşfettiğinde başlamış temel bir avcılık türüdür.
Serbest dalış ve zıpkınla balık avlama becerileri birbirleri ile içe giren birçok ortak geçmişe ve öğretiye sahiptir. Bu sebeple ben bundan sonraki yazılarda "Zıpkıncı" ve benim uygun olduğunu da düşündüğüm "Serbest Avcı" terimini de birlikte kullanacağım.
Zıpkınla balık avı dünyanın hemen heryerinde benzer şekilde yapılmakla birlikte uygulandığı yerler kadar farklıdır. Balıklar türleri ve su kaynaklarının yapısı, derinliği her yerde aynı değildir ve birden fazla zıpkın türü bunlara uygun olarak geliştirilmiştir. Örn; Bahamalar ve Bermuda'da popüler olan sırık mızraklar ve sapan türü ekipmanlardır. Zıpkınla balık avlama kuralları, yasal yönetmelikler ve dalış yöntemleri bir ülkeden diğerine değişir.
Zıpkınla balık avı, kişilerin sadece evlerine bir akşam yemeği götürme aktivitesi olmaktan çok daha farklı aşamaya ulaşmıştır. Zıpkınla avcılık yapılabilen birçok bölgede dalış kulüpleri kuruldu ve turnuvalar düzenleniyor. Son 60 yılı içinde zıpkınla balık avcılığı yarışma haline gelmekle kalmadı, aynı zamanda çevresinde bir ekipman endüstrisi yarattı. Zıpkınla dalış malzemeleri satan mağazalar açıldı ve şirketler sadece zıpkın üretmekten daha çok bir çok profesyonel su altı avcılığı ekipmanları da üretmeye başladı.
Son 20 yılda zıpkınla balık avı, özellikle serbest dalışla serbest dalış eğitim kurslarının artması nedeniyle de daha hızlı gelişme gösterdi. Bugün zıpkıncılar dünya rekorları kırmak için dünya çapında uluslararası yarışmalara katılıyorlar..Aynı zamanda zıpkınla balık avı, sürdürülebilir balıkçılığı tanıtmak ve uygulamak için de bir tanıtım aracı olarak kullanılmaktadır. Denizlerdeki balık türü ve neslin yaşadığı sorunlar sadece balıkçılığın değil, aynı zamanda zıpkıncıların da yaşadığı ortak sorunlardır.
Zıpkınla balık avı, zıpkınla balık avlama yarışmalarından binlerce yıl öncesine dayansa da çok az tutarlı tarihi kayıt mevcuttur. 1947'de bazı dalış kulüpleri zıpkınla balık avı etkinliklerini dünya çapında standart hale getirmek için bir organizasyon oluşturmaya başladı. 1950'de Uluslararası Sualtı Zıpkınla Balıkçılık Birliği (IUSA) kuruldu. Yarışma fotoğraflar ve Dünya Zıpkınla Balık Tutma Rekor kayıları o zamandan beri tutulmaktadır ve web sitelerinde bulunabilir. Organizasyon zamanla değişti, düzenlemelerdeki değişiklikler nedeniyle 20. yüzyıl kayıtları 1996 sonunda kapatıldı ve 21. yüzyıl kayıtlarına başlandı. IUSA ayrıca 2013'te sapanlar ve sırık mızrakları için daha basit ekipmanları kullanarak yeni dünya rekoru kategorilerini teşvik eden uygulamalar ekledi. Dünya Sualtı Zıpkınla Balık Avı Yarışması, 1959 yılında kurulan ve 5 kıtadan 130'un üzerinde federasyonun bir araya gelerek uluslararası sualtı spor etkinlikleri düzenleyen Confédération Mondiale des Activités Subaquatiques (CMAS) tarafından düzenlenmektedir. Zıpkınla balık avı bilgileri ve yarışma sonuçları web sitelerinde bulunabilir.
Benim de serbest dalışa başlama hikayemin bir kısmı zıpkınla balık avıyla genç yaşta tanışmış olmama bağlıdır. Birçok serbest dalgıcın geçmişinde veya bu spora başlamasında zıpkınla balık avı önemli bir rol oynamıştır. Birçok serbest dalgıç aynı zamanda zıpkınla balık avlamaya devam eder, hatta içlerinde dünya derin dalış rekortmenleri vardır.